LEL / DGW - czyli jak uniknąć niebezpieczeństwa gazowego wybuchu!

 
Co to jest LEL?
Dolna granica wybuchowości (LEL) to najniższe stężenie gazu lub oparów, które ulegnie spaleniu w powietrzu. LEL jest skrótem angielskiego terminu lower explosive limit. W literaturze krajowej używa się skrótu DGW.
Dolna granica wybuchowości (LEL) różni się w zależności od gazu, ale dla większości gazów palnych wynosi mniej niż 5% objętości. Oznacza to, że wystarczy stosunkowo niskie stężenie gazu lub oparów, aby powstało wysokie ryzyko wybuchu.
Aby substancja mogła się zapalić, musi zasadniczo mieszać się z powietrzem z określoną szybkością. Ten stosunek różni się w zależności od właściwości materiałów palnych i jest wyrażony w zakresie wartości. Dolna granica, przy której materiał palny może eksplodować w powietrzu, nazywa się dolną granicą wybuchowości (LEL). Wartości te są również używane do palności, ale niższa granica wybuchowości (LEL) jest częściej stosowana, ponieważ nie zawiera dużej różnicy. Na przykład, niższa granica wybuchowości (wartość DGW) amoniaku to 16 procent, 4 procent siarkowodoru, 1,3 procent benzyny, 7,3 procent alkoholu metylowego i 5 procent metanu.
Aby zapewnić bezpieczeństwo pożarowe i przeciwwybuchowe w środowisku operacyjnym, łatwopalne opary w środowisku muszą być poniżej wartości LEL / DGW. Detektory pomiaru gazu, które są zwykle używane do pomiaru obecności materiałów palnych w przestrzeniach zamkniętych, dają wartości DGW poprzez podzielenie frakcji (np. 0-100% LEL). Najbardziej odpowiednim wynikiem jest to, że wartość LEL wynosi zero na urządzeniach pomiarowych. Wartości LEL, które należy wziąć pod uwagę, są następujące:
    Jeśli poziom znajduje się między 0-5 procentem, dozwolone jest prowadzanie działań operacyjnych z elementami iskrzenia.
    Jeśli poziom znajduje się między 5-10 procentem, działania wytwarzające iskry są wstrzymywane.
    Jeśli poziom wynosi od 10 do 25 procent, uważa się, że sytuacja wymaga dodatkowej uwagi, a działania z elementami możliwego iskrzenia są zabronione.
    Jeśli poziom jest wyższy niż 25 procent, istnieje niebezpieczeństwo wybuchu, podejmowane są środki ostrożności i obszar roboczy powinien zostać opuszczony.

  • Miernik gazów to jeden z podstawowych elementów wyposażenia jednostek straży pożarnej. Dzięki niemu można sprawdzić główne zagrożenia gazowe, których najczęściej nie widać ani nie czuć. Rynek oferuje wiele rozwiązań w różnych przedziałach cenowych i niestety bardzo różnej jakości i funkcjonalności. Jak w tym natłoku wybrać dobre rozwiązanie?

Większość jednostek na świecie realizując typowe zadania wykorzystuje urządzenia 4 gazowe ze standardowym zestawem sensorów na gazy wybuchowe (LEL), siarkowodór (H2S), tlen (O2) i tlenek wegla (CO). Dzięki takiemu zestawowi można zabezpieczyć najczęstsze zdarzenia wymagające strażackiej interwencji, takie jak wyciek gazu, emisja wodoru, opary paliw lub rozcieńczalników, zagrożenie ze strony biogazu w układach ściekowych, brak tlenu w pomieszczeniach zamkniętych czy podejrzenia zatrucia tlenkiem węgla z niesprawnych urządzeń grzewczych czy spalin pojazdów. Taka konfiguracja jest najkorzystniejsza funkcjonalnie i cenowo. Wszelkie dodatkowe zadania, które mogą się pojawić w rejonie działania danej jednostki sa realizowane z użyciem detektorów jednogazowych takich jak Single Gas Clip. Dzięki temu podczas intensywnej eksploatacji zużywamy tylko standardowy niedrogi detektor wielogazowy. Kosztowne specjalistyczne detektory dobierane ze względu na dany zakład znajdujący się w poblizu jednostki np. chlor (Cl2), amoniak (NH3), fosforowodór (PH3) czy ditlenek siarki (SO2) są używane tylko w wymaganych przypadkach i nie zużywają się tak szybko. Taki układ zapewnia także niskie koszty ewentualnej kalibracji ponieważ kalibracja standardowego detektora 4-gazowego oraz specjalistycznego detektora 1-gazowego jest dużo tańsza niż kalibracja wielosensorowego miernika z najwyższej półki. Podobnie wymiana części (np. sensorów).
Podstawowe błędy popełniane podczas użytkowania mierników gazowych:
Popularność tego typu sprzętu i nierzadko niezapoznanie się z instrukcją obsługi, powoduje popełnianie podstawowych błędów, które mogą prowadzić do uszkodzenia miernika. Niektóre oryginalne "pomysły" na sprawdzenie miernika  prowadzą co najmniej do konieczności ponownej kalibracji, a w wielu przypadkach do kosztownego zatrucia detektorów!
1. Sprawdzenie "składu spalin z tłumika, rury wydechowej".
2. Sprawdzenie "składu dymu papierosowego".
3. Sprawdzenie działania detektora LEL, przy użyciu gazu z zapalniczki.
4. Sprawdzenie działania detektora LEL, nad kanistrem z paliwem.
Tego rodzaju „testy” zdecydowanie odradzamy. Pamiętajmy, że tylko właściwa kalibracja urządzenia gwarantuje prawidłowy pomiar i odczyt, a tym samym gwarantuje bezpieczeństwo ekip ratowniczych i ewentualnych poszkodowanych na miejscu zdarzenia!!