MDP – potencjał młodych
W Polsce funkcjonuje ok. 6700 Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych (MDP). Zrzeszają one 87 tys. dzieci i młodzieży. Co ciekawe z roku na rok zwiększa się odsetek dziewcząt – dawniej było to 20 proc. dziś to już 30 proc. ogółu członków MDP. Dzieje się tak między innymi dlatego, iż istnieją realne szanse, by w dorosłości kobiety mogły brać udział w regularnych akcjach ratowniczo-gaśniczych w strukturach Ochotniczych Straży Pożarnej.
Praca z dziećmi i młodzieżą powinna być dla OSP naprawdę ważna. Wymiana pokoleniowa w OSP następuje bardzo powoli. A to z kolei stanowi zagrożenie dla ciągłości działań organizacji.
Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze to szansa na wpuszczenie nowej energii w skostniałe struktury OSP. Duże nadzieje w tym kontekście wiązać można z nową strategią Związku Ochotniczych Straży Pożarnych „Florian 2050”. Jednym z najważniejszych obszarów działań tej strategii jest komponent „młodzież”, który dużo szerzej niż dotychczas otwiera OSP na młodych. Gdy strategia zostanie przyjęta i wdrożona do realizacji, to ta wymiana pokoleniowa przyspieszy i więcej władzy w lokalnych strukturach OSP trafi w ręce młodych strażaków. Dotąd w ochotniczych strażach pożarnych młody wiek uważany był za słabość, obecnie, przy tak dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, to ogromny atut.

Tu się coś dzieje, czyli motywacje młodzieży do bycia w OSP

W 94% przebadanych OSP w działania jednostki angażują się osoby młode (zdefiniowane w projekcie jako osoby do 25 r.ż.) Średni wiek, w jakim osoby te zaczęły działać w strukturach OSP to 13 lat. Co przyciąga tak młode osoby do działania w straży?
Najczęstszym powodem do bycia w strukturach OSP podawanym przez młodzież jest możliwość ciekawego spędzenia czasu (81%). Połowa lub więcej respondentów podaje, że do bycia w OSP motywuje ich chęć udziału w akcjach ratowniczo-gaśniczych, chęć poznania ciekawych osób oraz zainteresowanie sprzętem strażackim.

Co młodzież robi w OSP?

W jakie działania młodzi najchętniej się angażują w ramach OSP? Najczęściej są to działania ratownicze (81%) – w te mogą włączać się osoby pełnoletnie po odbyciu specjalnych szkoleń. Młodzież deklaruje też, że uczestniczy w zebraniach członków OSP (79%). Połowa lub więcej młodzieży wskazuje, że angażuje się w organizację imprez, udział w szkoleniach i warsztatach, zawodach pożarniczych oraz integrację rówieśniczą w MDP. Rzadziej młodzi biorą udział w działaniach kulturalnych i artystycznych, takich jak orkiestra dęta czy zespół taneczny.

Młodzi chcą rozwijać OSP, ale…

61% osób młodych deklaruje, że chciałoby mieć więcej wpływu na kierunek rozwoju OSP. Bycie w OSP to dla nich atrakcyjny sposób spędzania wolnego czasu, ale też silny element ich tożsamości. 82% młodzieży identyfikuje się z OSP – osoby te przyznają, że bycie członkiem OSP/MDP określa to, kim są.
Wzrost zaangażowanie młodych w OSP wiąże się jednak z różnego rodzaju wyzwaniami. Część z nich ma charakter strukturalny, np. brak w OSP budżetu dedykowanego na działania dot. młodzieży, inne wyzwania są np. związane z relacjami międzypokoleniowymi i odmiennymi stylami działania młodszych i starszych członków OSP, co może prowadzić do różnego rodzaju tarć. 
Dlaczego warto zapisać się do MDP albo posłać dziecko do MDP?
Przede wszystkim jest to wspaniała szkoła charakteru. Podobnie jak ochotnicze straże pożarne są kwintesencją społeczeństwa obywatelskiego, tak dziecięce i młodzieżowe drużyny pożarnicze są kuźnią społeczeństwa obywatelskiego na terenach wiejskich. W MDP młodzi ludzie uczą się nie tylko zagadnień związanych z pożarnictwem, pomocą przedmedyczną, ale dbają też o rozwój tężyzny fizycznej oraz rozwijają swoje kompetencje miękkie, o których coraz więcej się mówi.
Rozwijają empatię, uczą się pracy w grupie. Potencjał młodzieżowych drużyn pożarniczych jest zatem ogromny. Szczególnie jest to ważne w mniejszych miejscowościach gdzie OSP jest często jedyną instytucją publiczną, obok Kościoła katolickiego, czy koła gospodyń wiejskich. Z całym szacunkiem dla pozostałych dwóch organizacji to właśnie straż pożarna jest najbardziej atrakcyjna dla młodego człowieka. Czerwone, fantastyczne samochody, błyszczące światła, no i ten etos bohatera, który spowija każdego strażaka – to wciąż rozpala wyobraźnię wielu młodych ludzi.
Nie wszystkie jednostki, nawet te będące w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym mają u siebie młodzieżowe drużyny pożarnicze. Czy trzeba stworzyć dla nich określone warunki?
W każdym OSP w miarę chęci ich członków i strażackiej starszyzny można utworzyć drużynę dziecięcą, czy młodzieżową. W pierwszym przypadku można zapraszać dzieciaki już od 4-5 roku życia, co do MDP idealnym momentem na początek tej przygody będzie wiek 11-12 lat. Nie ma żadnych innych uwarunkowań formalnych. Istnieje również wzorcowy regulamin MDP, ale trudno działać w oparciu o przepisy, które wprowadzono 20 lat temu. Regulamin ten jest niedostosowany do współczesnych realiów i koniecznie należy go zmienić. Rzecz dotyczy między innymi umundurowania członków dziecięcych i młodzieżowych drużyn pożarniczych. Są one bardziej harcerskie, a powinny być bardziej strażackie. Nie dziwmy się dzieciom i młodzieży, że mają opory, by je nosić.
W pracy z młodzieżą a szczególnie z małymi dziećmi potrzebne są określone predyspozycje. Jakimi umiejętnościami powinien wykazać się opiekun MDP lub Dziecięcej Drużyny Pożarniczej?
To oczywiste, że to musi być ktoś, kto lubi dzieci. Ktoś, kto dobrze rozumie młodzież, jest cierpliwy, ma w sobie strażacką pasję i posiada umiejętność zarażania tą pasją innych oraz umiejętność przekazywania wiedzy.
Byłoby wspaniale, gdyby ta osoba miała przygotowanie pedagogiczne. Paradoksem jest to, że nie ma żadnego ogólnokrajowego systemu kształcenia opiekunów MDP. Niektóre ośrodki prowadzą takie szkolenia, opracowują własne regulaminy, ale nie ma jednolitego systemu w całej Polsce.
CO CIEKAWE … W krajach bogatego zachodu drużyny pożarnicze zrzeszające młodych ludzi praktycznie nie istnieją. Jeśli już, to pojawiają się na zasadzie projektu organizowanego przez dorosłych dla dzieciaków. Przypomina to raczej zabawę w straż pożarną.

Jesienią ubiegłego roku Premier Mateusz Morawiecki przeznaczył z rezerwy ogólnej państwa 25 mln zł na Młodzieżowe Drużyny Strażackie OSP. To pierwsza tak duża subwencja dla tego typu organizacji. Dzięki tej inicjatywie Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze będą mogły przeznaczyć spore środki na zakup sprzętu oraz doposażenie osobiste. To środki, które zostaną przeznaczone na zakup sprzętu, umundurowanie i wyposażenie osobiste oraz sprzęt teleinformatyczny wykorzystywany w procesie szkolenia członków MDP.
Nadal przyjmowane są wnioski z jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, w ramach których działają młodzieżowe i dziecięce drużyny pożarnicze. Środki zostaną przekazane bezpośrednio na konta jednostek OSP. Termin składania wniosków upływa 25.04.2023.
Wnioskować można o dotację na m.in. wyposażenie do organizacji zawodów sportowo-pożarniczych, instrumenty muzyczne dla orkiestr, umundurowanie i wyposażenie osobiste członków MDP, sprzęt informatyczny, organizacje szkoleń, wyjazdów i obozów.